Inzicht in het probleem én in wat u ertegen kunt doen
Als het te mooi lijkt om waar te zijn…
Het is een bekend fenomeen in de transportsector: de vrachtbeurs. Vrachtbeurzen zijn online marktplaatsen waar transporteurs en verladers (bedrijven en expediteurs) met elkaar in contact komen om vracht te verplaatsen. Het zijn vooral de snelheid waarmee je een vervoerder vindt en de lage prijzen die vrachtbeurzen populair maken. Die lage prijs komt tot stand omdat een voertuig lading mee kan nemen op een route die toch al afgelegd moest worden. Efficiëntie dus. Die lage prijzen lijken soms te mooi om waar te zijn. En dat zijn ze dan ook. Want criminelen hebben de vrachtbeurzen ontdekt als plek voor lucratieve oplichtingspraktijken. Zij melden zich aan als zogenaamde vervoerders en bieden hun diensten aan voor transporten. Alleen bereiken de goederen die zij beloven te vervoeren, niet de bestemming die de verlader in gedachte had. De lading verdwijnt spoorloos, met vaak grote kostenposten tot gevolg.
Hoe groot is het probleem?
Deze vorm van oplichting is zeker niet nieuw. Maar de omvang ervan neemt wel opvallend snel toe. Alleen al in Nederland gaat het naar schatting om vele honderden vrachten die jaarlijks ontvreemd worden. De schade voor verladers loopt hierbij in de miljoenen euro’s. Die kosten gaan verder dan alleen aansprakelijkheid voor de gestolen lading. Expediteurs en vervoerders die te maken krijgen met fraude kunnen ook slechte reviews en afnemend vertrouwen van klanten tegemoet zien. En het behoeft geen betoog dat dat een negatief effect heeft op hun toekomstige omzet.
Tijd dus om extra alert te zijn op vrachtbeursfraude
Daarom leggen we u in dit artikel graag uit hoe criminelen te werk gaan, hoe u voorkomt dat u slachtoffer wordt van hun praktijken en hoe het zit met aansprakelijkheid als er onverhoopt toch een lading verduisterd wordt.
Wat is vrachtbeursfraude?
Een vrachtbeurs brengt simpelweg vraag en aanbod samen. In dit geval dus verladers die goederen willen laten vervoeren en vrachtvervoerders die laadruimte hebben op een bepaald traject. Via de vrachtbeurs communiceren ze over de prijs, de data en de locatie en bestemming van de lading. Bekende vrachtbeurzen zijn het Duitse TIMOCOM en Teleroute, onderdeel van de Belgische Alpega-groep. Miljoenen transacties vinden hier wekelijks plaats. Het merendeel is volledig bonafide, maar bij een steeds groter wordend aantal gaat het mis en worden verladers slachtoffer van vrachtbeursfraude.
Vrachtbeursfraude is een vorm van oplichting waarbij criminelen misbruik maken van vrachtbeurzen of digitale platformen waar transportopdrachten worden aangeboden. Via identiteitsfraude proberen zij transportopdrachten te verkrijgen van met name waardevolle goederen en daarna gaan ze er met de lading vandoor.
Zo gaan criminelen te werk
In een aantal gevallen creëren criminelen valse identiteiten en bedrijven waarmee ze zich voordoen als legitieme vervoerders. Ze registreren zich op vrachtbeurzen en bieden aantrekkelijke prijzen om opdrachten binnen te halen. Een beetje oplettende verlader die een controle doet bij de Kamer van Koophandel of een blik werpt op circulerende lijsten van nepbedrijven, komt er al gauw achter dat zo’n vervoerder niet deugt en zal daar dus ook geen overeenkomst mee sluiten. Dat is dus een risico voor deze criminelen. Maar omdat verladers deze checks (te) vaak achterwege laten, werkt deze truc in de praktijk nog best aardig.
Een geraffineerdere manier van oplichting is als criminelen zich voordoen als een bestaande vervoerder. Zij gebruiken e-mailadressen die vrijwel gelijk zijn aan de e-mailadressen die deze bestaande vervoerder hanteert. Het verschil zit soms in slechts één letter en daar lees je als verlader makkelijk overheen. Vervolgens gebruiken criminelen vaak vervalste documenten zoals valse vrachtbrieven, vrachtbrieven of andere vervoersdocumenten. Briefpapier of verzekeringscertificaten worden vakkundig nagemaakt en zijn moeilijk van echt te onderscheiden. Het ziet er al gauw allemaal heel geloofwaardig uit. Zo verkrijgen criminelen transportopdrachten van – bij voorkeur – waardevolle goederen zoals zonnepanelen, luxe artikelen, non-ferro metalen en elektronica. De ‘fake carrier’ haalt de lading op met een gestolen of niet-geregistreerde vrachtwagen en weg is de lading.
Wie is aansprakelijk als de lading gestolen wordt?
De aansprakelijkheid bij vrachtbeursfraude is afhankelijk van de rol die een partij heeft in de transportketen. Het is goed om te weten dat de overeengekomen voorwaarden vaak geen bescherming bieden bij vrachtbeursfraude. We leggen uit hoe dat zit.
Aansprakelijkheid van de vervoerder
Heeft een vervoerder, bijvoorbeeld vanwege een tekort aan capaciteit, een transport op de vrachtbeurs gezet en uitbesteed aan een malafide partij? Dan is de vervoerder aansprakelijk. Deze hoofdvervoerder heeft immers een resultaatverplichting naar zijn klant, namelijk het afleveren van de goederen op het afgesproken moment en op de afgesproken plaats. Komt hij die verplichting niet na, dan is de hoofdvervoerder hiervoor aansprakelijk. Ook als het transport door ‘ondervervoerders’ op de vrachtbeurs is geplaatst zonder medeweten van de hoofdvervoerder.
Volgens de CMR is een vervoerder aansprakelijk voor alle schade ontstaan door geheel of gedeeltelijk verlies van de vervoerde zaken. De schadevergoeding is gemaximeerd op 8,33 SDR (ongeveer € 10) per kilo. Blijkt echter dat u onvoldoende zorg hebt gedragen voor het verifiëren van de vervoerder aan wie u het transport hebt uitbesteed, dan geldt de maximering van de schade niet. Door deze nalatigheid bent u dan als vervoerder onbeperkt aansprakelijk voor de schade die ontstaan is door het verdwijnen van de lading.
Aansprakelijkheid van de expediteur
Expediteurs bemiddelen in de organisatie van het transport en zijn in die rol meestal niet direct betrokken bij het fysieke vervoer van de goederen. Tenminste, als u expliciet aangegeven heeft dat u expediteur bent en niet optreedt als vervoerder. Is dat niet duidelijk? Dan wordt u als expediteur toch als vervoerder gezien – en bent u dus onbeperkt aansprakelijk voor de gestolen lading.
Bent u een expediteur die ook daadwerkelijk als expediteur kan worden aangemerkt? Dan zijn er twee mogelijke scenario’s qua aansprakelijkheid:
- U heeft als expediteur zelf de fake carrier ingeschakeld. In dat geval bent u aansprakelijk voor de schade die ontstaan is door het verdwijnen van de lading. U bent immers nalatig geweest in het checken van de partij waarmee u in zee bent gegaan. Bent u de Nederlandse expeditievoorwaarden (FENEX-condities) overeengekomen met uw opdrachtgever? Dan kunt u zich beroepen op de aansprakelijkheidslimieten die daarin genoemd staan. Er kunnen echter situaties zijn waarin deze voorwaarden geen bescherming bieden. Bijvoorbeeld omdat u nagelaten hebt om ze van toepassing te verklaren én ter hand te stellen aan uw klant en uw eventuele onderaannemers (de voorwaarden alleen ‘hebben’ is niet voldoende). De voorwaarden zijn ook niet geldig als er sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid. Nu is het zo dat het in Nederland niet heel makkelijk is om het handelen van een vervoerder of expediteur als opzettelijk of bewust roekeloos te beoordelen. In andere landen is dat echter wel sneller het geval. Daar bent u als expediteur dus ook sneller aansprakelijk voor het volledige bedrag.
- Heeft u als expediteur niet zelf de malafide vervoerder de opdracht tot transport gegeven? Dan bent u in Nederland niet aansprakelijk voor het verlies van de lading. In het buitenland kan dat heel anders liggen; daar gelden andere voorwaarden voor wanneer u als expediteur gezien wordt en wanneer niet. Met alle gevolgen van dien.
Aansprakelijkheid van de vrachtbeurs
Vrachtbeurzen hebben een zekere verantwoordelijkheid om te zorgen voor betrouwbare partners op hun platform. Maar omdat zij alleen als tussenpersoon optreden en geen rol hebben in de transportovereenkomst en in de transportketen, is het vrijwel onmogelijk om een vrachtbeurs aansprakelijk te stellen voor het feit dat een malafide partij actief kon zijn op hun platform en er met de lading vandoor is gegaan.
Wat dekt de verzekering?
De toename van criminaliteit op vrachtbeurzen zorgt voor meer schadeclaims – en dus voor steeds hogere premies. Dit maakt dat verzekeraars steeds kritischer worden op het verzekeren van vrachtbeursfraude. Ze sluiten dekkingonder de polis bij gebruik van vrachtbeurzen steeds vaker uit of anders gelden zeer hoge eigen risico’s. Een eigen risico van € 20.000 tot € 30.000 per gebeurtenis met daarnaast beperkingen in de maximale uitkering is niet ongebruikelijk. Het is dus niet verstandig om er vanuit te gaan dat de verzekering de geleden schadevanzelfsprekend dekt. Beter is om er zelf alles aan te doen om vrachtbeursfraude te voorkomen.
Dit kunt u doen om vrachtbeursfraude te voorkomen
Er zijn verschillende maatregelen die u als vervoerder of verlader kunt nemen om u te beschermen tegen vrachtbeursfraude. Maar het belangrijkste is wel: oplettendheid is cruciaal.
- Controleer de betrouwbaarheid van partners: Voordat u een transportopdracht plaatst, is het belangrijk om de identiteit en achtergrond van de vervoerder of het transportbedrijf grondig te controleren. Denk aan het verifiëren van het KvK-nummer, het controleren van klantbeoordelingen en het inwinnen van referenties. Kijk ook op online lijsten nepbedrijven. Doe dit vooral als een vervoerder reageert met een e-mailadres van een openbare e-mailprovider zoals Gmail, Hotmail of Yahoo. Dat is vaak al een veeg teken.
- Controleer het e–mailadres van de vervoerder: Zoals aangegeven, gebruiken criminelen vaak e-mailadressen die vrijwel gelijk zijn aan de e-mailadressen die een bestaande, betrouwbare vervoerder hanteert. Kijk dus goed of het e-mailadres klopt. Het verschil zit soms in slechts één letter. Twijfelt u? Bel naar de bestaande vervoerder en controleer of zij inderdaad de aanbieding hebben gedaan op de vrachtbeurs.
- Training en bewustwording: Zorg ervoor dat medewerkers binnen uw organisatie op de hoogte zijn van de risico’s van vrachtbeursfraude en train hen in het toepassen van de nodige controles.
- Bedenk welke goederen u op de vrachtbeurs wilt aanbieden: Criminelen hebben het vooral voorzien op kostbare goederen zoals dure merkkleding, wijn en elektronica. Laat deze goederen alleen vervoeren door betrouwbare partijen en neem bij voorkeur zelf direct contact op met deze vervoerders zonder tussenkomst van de vrachtbeurs. Geef ook duidelijke instructie aan de vervoerders dat ze geen ondervervoerders mogen inzetten via de vrachtbeurs.
Conclusie
Vrachtbeursfraude is een groeiend probleem in de transportsector en kan ernstige gevolgen hebben voor bedrijven en vervoerders. Moeten verladers dan helemaal geen vrachtbeurs meer gebruiken? Dat is niet nodig. Vrachtbeurzen hebben wel degelijk voordelen. Bijvoorbeeld als de eerder gemaakte afspraken met een vrachtvervoerder niet nagekomen kunnen worden vanwege een vrachtwagen die met pech staat of omdat de lading niet op tijd klaar was voor transport. Dan is het handig als u via een vrachtbeurs snel een alternatieve vervoerder kunt vinden.
Het is wél van belang om – ook als er spoed bij is – kritisch te kijken naar met wie u zaken doet. Zeker als het gaat om het transport van waardevolle goederen. Door verstandig te handelen en u bewust te zijn van de risico’s, kunt u veel schade voorkomen. Het gaat hierbij niet alleen om financiële schade, maar zeker ook om schade aan uw reputatie en het vertrouwen dat u geniet van uw opdrachtgevers. Vertrouwen komt immers te voet en gaat te paard. Of in dit geval: per vrachtwagen.
Meer weten over veilig gebruik maken van vrachtbeurzen?
Ecclesia denkt graag met u mee. Wij geven inzicht in de risico’s en in de juiste maatregelen om vrachtbeursfraude te voorkomen. En op basis van goede afwegingen bekijken we de mogelijkheden tot verzekeringsdekking. Maak hiervoor een afspraak met Paul Speijer.
Paul Speijer
